หากคุณต้องทำงานกับ “คน”

ผมแนะนำให้คุณได้มีโอกาสอ่านหนังสือเล่มนี้ครับ

หนังสือ “สร้างชีวิตใหม่” เขียนโดย อ. อุมาพร จิตแพทย์ประสบการณ์มากกว่า 30 ปี

อ.อุมาพร ได้บูรณาการเอาความรู้ในหลักมนุษยนิยม (Humanistic) ความเชื่อในคุณค่าและเสรีภาพความเป็นมนุษย์ (Existential) และการทำงานผ่านประสบการณ์ (Experiential) (หากผมแปลความหมายตรงนี้ผิดเพี้ยนไป สามารถแนะนำเข้ามาได้นะครับ)

และได้หยิบยืมเอาหลักวิเคราะห์และเทคนิคจากหลายสำนัก มาอธิบายในหนังสือ “สร้างชีวิตใหม่” เล่มนี้อีกด้วย

ใบบทที่ 1 ของ อาจารย์ได้ชวนผู้อ่านมา

“เข้าใจโลกภายใน”

เราจะได้เรียนรู้แนวทางในการทำความเข้าใจประสบการณ์ทั้งหมดของคนที่ซ่อนลึกอยู่ภายในจิตใจ

เพราะมนุษย์นั้นซับซ้อนและไม่สามารถเข้าใจได้ผ่านการสังเกตเพียงพฤติกรรมภายนอกเพียงอย่างเดียว

Heinz Kohut บิดาของ Self Psychology กล่าวว่า…

“เราจะเข้าใจมนุษย์ได้ก็ต่อเมื่อมองที่ประสบการณ์ของเขาหรือชีวิตที่อยู่ภายใน (Inner life) ไม่ใช่มองที่พฤติกรรม” (Kohut 1978)

Iceberg Metaphor

เพื่อให้เข้าใจง่ายขึ้น อาจารย์ได้อุปมาด้วยรูปภูเขาน้ำแข็งตามแนวทางของ Satir

โดยภูเขาน้ำแข็งประกอบไปด้วยชั้นต่าง ๆ

1. พฤติกรรม (ฉันทำ) – สิ่งที่บุคคลนั้นกระทำหรือแสดงออก

2. กลไกการอยู่รอด (ฉันตอบสนอง) – วิธีการที่เราใช้จัดการรับมือกับความตึงเครียดในชีวิต หรือใช้เพื่อปรับตัวให้สมดุล

3. ความรู้สึก (ฉันรู้สึก) – ความรู้สึกที่เราแสดงอออก ซึ่งมีอยู่หลากหลายในแต่ละวัน มีทั้งความรู้สึกบวก และความรู้สึกลบ

4. ความคิดหรือมุมมอง (ฉันคิด ฉันเชื่อ) – มุมมองความคิดของเรา หรือการให้ความหมายที่เรามีต่อบุคคลหรือสิ่งของรอบตัว

5. ความคาดหวัง (ฉันต้องการ) – คือสิ่งที่เรามุ่งหวัง รอคอย หรือต้องการให้เกิดขึ้น

6. ความปรารถนา (ฉันปรารถนา ฉันใฝ่ฝัน) – เป็นความต้องการอันแรงกล้าในบางสิ่งบางอย่าง มักเป้นความต้องการพื้นฐานของมนุษย์ เช่น ความรัก การยอมรับ ความสุข เป็นต้น

7. ตัวตน (ฉันเป็น) – ประสบการณ์ 6 ข้อแรก ตั้งอยู่บนพื้นฐานของตัวตนนี้ เป็นแก่นกลางของประสบการณ์แห่งโลกภายในทั้งหมด

แม้พอเขียนออกมาแบบนี้แล้วจะดูเหมือนง่าย แต่โลกภายในของบุคคลก็ยังเป็นสิ่งที่ซับซ้อนอยู่ดี

ดังนั้นการที่เราจะทำความเข้าใจคนหนึ่ง ๆ เราก็จะต้องสำรวจโลกภายในของเขาอย่างลึกซึ้งเพื่อจะเข้าใจประสบการณ์ทั้งหมดอย่างชัดเจนพอ

เป้าหมาย “การสร้างชีวิตใหม่”

อาจารย์ได้พูดถึงเป้าหมายของการบำบัดเพื่อชีวิตใหม่ ว่า

“เป็นการเปลี่ยนแปลงโลกภายใน รับมือกับความขัดแย้งที่เกิดขึ้นภายใน เพื่อให้เกิดความสงบสุขได้มากยิ่งขึ้น”

แม้ผมจะไม่สามารถทำงานเพื่อบำบัดเยียวยาได้ เพราะไม่ได้มีประสบการณ์และความรู้ถึงขนาดนั้น

แต่องค์ความรู้เหล่านี้ก็ไม่ได้ถูกจำกัดอยู่เพียงแค่การเอามาใช้เพื่อรักษาผู้ป่วย มันยังสามารถนำมาใช้เพื่อทำความเข้าใจความเป็นมนุษย์ของคนคนหนึ่งได้อีกด้วย

มันสามารถช่วยให้คนที่ใช้ชีวิตปกติธรรมดาเหมือนคนทั่วไป ได้เข้าใจตัวเองและผู้อื่นได้มากยิ่งขึ้น ซึ่งน่าจะส่งผลทำให้เกิดความรักความเมตตาต่อกันและกันมากขึ้น

หรือมันอาจจะช่วยให้คนที่กำลังเดินทางสู่ความสำเร็จ ทำให้พวกเขาได้รู้จักตัวตนภายในรู้ความต้องการที่แท้จริงที่ซ่อนอยู่ในส่วนลึก และไม่ต้องเดินหลงทิศหลงทางไปสู่เป้าหมายที่ไม่ได้ตอบโจทย์คุณค่าและความหมายชีวิตใด ๆ ของเขาเลย

ประยุกต์ใช้

โดยส่วนตัวเมื่อเอาแนวทางนี้มาประยุกต์ใช้ในการทำงานกับผู้คนทั้งในแง่การให้คำปรึกษา การโค้ช หรือการจัดกระบวนการการเรียนรู้

มันช่วยให้ผมรับไม่รีบตัดสินคนจากพฤติกรรมภายนอกของเขา และสามารถเปิดใจรับฟัง เพื่อจะเข้าใจ “ระบบการทำงานภายใน” ของเขาได้มากยิ่งขึ้น

และมันก็ส่งผลดีต่อคนที่ผมได้มีโอกาสทำงานมากขึ้น เพราะสามารถทำงานลงไปที่ “ตัวตน” ที่อยู่เบื้องลึกของเขา ทำให้เขารู้จักและสามารถเลือกเปลี่ยนแปลงจากส่วนลึกที่อยู่ภายในของเขา ไม่ใช่จากระดับของพฤติกรรมที่อาจเปลี่ยนได้เพียงชั่วคราว

แม้หนังสือเล่มนี้จะเขียนโดยจิตแพทย์ และหน้าปกจะเขียนว่า “คู่มือจิตบำบัดและการให้คำปรึกษา”

แต่ผมคิดว่ามันเป็นหนังสือที่เหมาะสมสำหรับคนทุกคน ที่ต้องทำงานร่วมกันกับเพื่อนมนุษย์คนอื่น ๆ อย่างยิ่ง

เพื่อที่…

เราจะมีแนวทาง ในการเข้าใจคนที่อยู่ตรงหน้า ได้มากกว่าเพียงดวงตาที่เต็มไปด้วยม่านหมอกของเรา

ติดตามผมผ่านช่องทางอื่นที่:
Facebook > Kitti Trirat
YouTube > Kitti Trirat
Podcast > Kitti Trirat

Resource:
ซื้อหนังสือ “สร้างชีวิตใหม่” http://www.dr-umaporn.com/new-life-book.html
Photo by Ravi Roshan on Unsplash